Η Αργώ στην ελληνική μυθολογία ήταν το πλοίο στο οποίο επιβιβάστηκαν οι Αργοναύτες με σκοπό να μεταβούν στην Κολχίδα και να πάρουν το χρυσόμαλλο δέρας. Πήρε το όνομα της από τον κατασκευαστή της Άργο, γιό του Φρίξου κι της Χαλκιόπης.
Η Αργώ περιγράφεται ως το γρηγορότερο και το πιο στέρεο σκάφος της εποχής της. Επιπλέον ήταν εξαιρετικά ελαφρύ, ώστε να παρέχει τη δυνατότητα μεταφοράς του στη στεριά από το πλήρωμά του. Κάποιες περισσότερο λεπτομερείς πηγές προσδιορίζουν το μήκος του πλοίου στα 50 έως 60 μέτρα (μακρά ναυς).

Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

Η Τέχνη, η γεωμετρία και η αρχή της σχέσης τους

του Γιάννη Παναγόπουλου *

Δηλώνουν: «Μετά τις δημοσιεύσεις που έγιναν στο «Nature» και στο «New Scientist (δύο, σε παγκόσμιο επίπεδο, περίοπτες περιοδικές επιστημονικές εκδόσεις), οι ειδήσεις για τη δουλειά μας αναπαρήχθησαν από πολλά μέσα παγκοσμίως: «La Republicca», «El Pais» μέχρι και «Manilla Times» έγραψαν για εμάς. Ειδικά άρθρα γύρω από τις εργασίες μας φιλοξένησαν οι «Frankfurter Algemeine Zeitung», «Epoc», «Minerva», «Discovery», «Spectrum». Κατά τα άλλα, δουλεύουμε χωρίς υποστήριξη από το ελληνικό κράτος. Είμαστε εθελοντές σε δύο πρότζεκτ που απαιτούν πολλές ώρες επιστημονικής εργασίας. Η ομάδα μας δεν τυγχάνει καμίας οικονομικής υποστήριξης από το δημόσιο ελληνικό πανεπιστήμιο, το ελληνικό κράτος. Σ’ ένα μικρό κομμάτι της έρευνας, στη γραφολογική ανάλυση και την ταυτοποίηση αρχαίων επιγραφών, βοήθησε οικονομικά το ίδρυμα Λάτση». Οι επιστημονικές ανακοινώσεις της ομάδας του Κώστα Παπαοδυσσέα, Καθηγητή της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών (Σ.Η.Μ.Μ.Υ.) του Ε.Μ.Π., είναι πολύ κοντά, ίσως να το έχουν ήδη κάνει, να ανακαλύψουν το πότε οι άνθρωποι συνδυάσαμε την τέχνη με τα μαθηματικά.

Το θέατρο της έρευνάς τους εξελίσσεται σε δύο μέτωπα. Το πρώτο «έτρεξε» στη Σαντορίνη. Στο Ακρωτήρι. Η ομάδα του Παπαοδυσσέα ανακάλυψε πως οι κάτοικοι του συγκεκριμένου οικισμού ήδη από το 1650 π.Χ. χρησιμοποιούσαν γεωμετρικά όργανα στη ζωγραφική τοιχογραφιών. Οι Μ. Παναγόπουλος, Π. Ρουσόπουλος, Δ. Αραμπατζής και Μ. Έξαρχος είναι μέλη της ομάδας που κατάφερε να κλέψει γερές δόσεις παγκόσμιας επιστημονικής επικαιρότητας. Στην ερώτηση – προτροπή: «Θέλετε να μας πείτε κάτι για τη δουλειά σας;» κυριολεκτικά με μια φωνή απαντούν: «Η τελειότητα στις γραμμές των τοιχογραφιών πείθει πως οι άνθρωποι που έζησαν στη Θήρα, σε προϊστορικούς χρόνους, είχαν αίσθηση της γεωμετρίας. Η έρευνα οδήγησε στο συμπέρασμα πως γνώριζαν τη χρήση του στένσιλ. Πως το εφάρμοζαν στη ζωγραφική τους. Αυτή η παραδοχή ορίζει την έναρξη μιας σειράς συμπερασμάτων γύρω από το πολιτιστικό και πολιτισμικό παρελθόν ολόκληρης της ανθρωπότητας». Ο Κ. Παπαοδυσσέας επιστρέφει στο παρελθόν του. Θυμάται: «Πρωταντίκρισα της τοιχογραφίες του αρχαίου οικισμού το 1996. Η θέα τους με συνεπήρε. Για πρώτη φορά στη ζωή μου ερχόμουν τόσο κοντά σ’ έναν πολιτισμό που ήθελε να προβάλει την αρμονία της ειρήνης. Την ίδια στιγμή που το δέος με κατέκλυζε αναλογιζόμουν την ακρίβεια των ζωγραφισμένων σχημάτων που έβλεπα στους τοίχους. Από εκείνη τη στιγμή είπα πως θα ήθελα να αποδείξω ότι οι καλλιτέχνες που έδρασαν εκείνη την περίοδο, πριν 3700 χρόνια δηλαδή, δεν είχαν απλώς ανέλπιστα σταθερό χέρι, αλλά πως γνώριζαν και είχαν αφομοιώσει στην τέχνη τη γεωμετρία».

Η ομάδα του Παπαοδυσσέα αυτή τη στιγμή συνεχίζει την έρευνά της – δεύτερο μέτωπο δράσης της – στη Μυκηναϊκή τοιχογραφία «Μυκηναία» στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Ελπίζει πως σύντομα θα έχει ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις να κάνει (έχει ήδη γίνει δημοσίευση για την Μυκηναία). Μία δεύτερη σημαντική δραστηριότητα της ίδιας επιστημονικής ομάδας έχει να κάνει με την ταυτοποίηση αναγνώρισης των γραφέων της αρχαιότητας. Έχει καλούς λόγους να πιστεύει πως η έρευνά της μπορεί να μας δώσει την ευκαιρία χρονολόγησης όλων των αρχαίων επιγραφών που ανακάλυψε και ανακαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη. Ο Κ. Παπαοδυσσέας δηλώνει: «Η συγκεκριμένη έρευνα ξεκίνησε το 2000. Το 2010 ανακοινώσαμε την αναγνώριση εννέα γραφικών χαρακτήρων σε 46 επιγραφές της κλασικής περιόδου. Το ενδιαφέρον μας γύρω από το συγκεκριμένο πρότζεκτ δεν θα είχε εξελιχθεί αν πρώτα δεν μας είχε διαθέσει υλικό για μελέτη ο αρχαιολόγος, τέως διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, πλέον ερευνητής του Ινστιτούτου Ανωτάτων Σπουδών του Πρίνστον, Στίβεν Τρέισι».

Η ομάδα των Ελλήνων επιστημόνων συγκεντρώνεται τα βράδια στο σπίτι του εμπνευστή της. Συζητά όσα θα απασχολήσουν το ξενύχτι της και μετά ρίχνεται στον «καμβά» της έρευνας μελετώντας πολιτισμούς. Ως σήμερα, μοναδικές ανταμοιβές της δουλειάς της είναι: λεκτικές επιβραβεύσεις, ηθικές ικανοποιήσεις, εσχάτως (τα τελευταία τέσσερα χρόνια) γενναία διεθνή αναγνώριση. Οι παλαιότεροι της ομάδας Π. Ρουσόπουλος και Μ. Παναγόπουλος δηλώνουν: «Ξένοι δημοσιογράφοι και επιστήμονες έχουν εκφραστεί με τα καλύτερα λόγια για όσα ερευνούμε, όσα ανακοινώνουμε.

Ο πρώην διευθυντής της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας έχει εντυπωσιαστεί με την επιτυχία της μεθόδου μας. Επίσης έχουν μάθει για εμάς στο «Center of Hellenic Studies» του Harvard. Έχουμε ήδη ξεκινήσει συνεργασία με τον καθηγητή Chris Blackwell (συνεργάτης του CHS) για την ταυτοποίηση γραφέων παπύρων σε κώδικες. Η πιο πρόσφατη δημοσίευσή μας σχετίζεται με την ανάπτυξη αλγορίθμων που χρησιμοποιήθηκαν για την ορθή κατάταξη 23 Βυζαντινών κωδίκων σε 4 διαφορετικά χέρια. Σ’ αυτό το έργο εργάστηκαν μαζί μας και οι Δ. Αραμπατζής, Φ. Γιαννόπουλος, Σ. Ζάννος και Ε. Κάλφα. Τι άλλο; Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, ενώ η ομάδα μας δεν τυγχάνει καμίας οικονομικής βοήθειας από την Ελλάδα, στο πανεπιστήμιο του Princeton, ένα από τα κορυφαία των Η.Π.Α. και του κόσμου, οργάνωσαν ειδικό μάθημα για δύο εργασίες που είχε εκδώσει ο καθηγητής μας γύρω από τα θέματα που μας απασχολούν σήμερα. Σε προσωπικό επίπεδο, οι θυσίες που έχουμε κάνει για την επιτυχία των προγραμμάτων που μας απασχολούν είναι πολλές. Μάθαμε να ζούμε μαζί τους. Δεν σταματάμε. Η έρευνα είναι κάτι συναρπαστικό. Το δέος που προκαλεί η θέα μιας ανακάλυψης δεν είναι ανταλλάξιμη αξία».